روایت مصطفی شهریاری از شهید غلامرضا کرامت نوری (29)

فصل هفتم

پای صحبت سرداران همرزم

روایت خیبر و بدر

حدفاصل زمستان62 (عملیات خیبر)تا زمستان63(عملیات بدر) ،دو عملیات در محدوده مرزهای بین المللی ایران و عراق در منطقه هورالعظیم، درجنوب غربی خوزستان، به منظور تهاجم گسترده به عمق خاک عراق و تصرف مناطق شرق و غرب رودخانه دجله و قطع کردن شاهراه استراتژیک بصره ـ العماره،که کوتاهترین راه دسترسی زمینی عراق از منطقه شمال به جنوب و بالعکس بود، انجام گرفت.

این دو عملیات به دلیل حساسیت منطقه مذکور،موجب واکنش های شدیدو بعضاً غیرقابل پیش بینی عراق گردید،به خصوص استفاده از سلاح ممنوعه شیمیایی در عملیات خیبر درجزایر مجنون شد .

در عملیات خیبر،عبور از هورالعظیم و تصرف چند روزه منطقه شرق دجله ودر نهایت تصرف جزیره شمالی و نیمی از جزیره جنوبی مجنون،قبل از هرعامل دیگر،مرهون رعایت اصل حفاظت اطلاعات از منطقه عملیات در قبل از شروع عملیات و غافل گیر کردن کامل دشمن در این منطقه بود.ولی انجام عملیات بدر در همین منطقه و با تعیین دستیابی به همان اهداف ،که یک سال پس از عملیات خیبر انجام می شد،علاوه بر ضرورت رعایت اصل حفاظت اطلاعات از منطقه عملیات ،نیازمند اجرای عملیات دقیق دیگری در منطقه ای دورتر،اما از نظر دشمن در منطقه ای حساس تر،جهت فریب دشمن بود.به این ترتیب بخشی از فکر و توان نظامی دشمن از منطقه اصولی مورد هدف دور می شدو درصد موفقیت عملیات اصلی به بالاترین حد ممکن افزایش پیدا میکرد.

از این رو طرح عملیات بدر،دارای دو منطقه عملیاتی بود .یک منطقه جهت عملیات اصلی در منطقه هورالعظیم ومنطقه ای دیگر جهت عملیات فریب.

منطقه عملیات فریب در جبهه میاتی در منطقه سومار بر روی ارتفاعات کانی شیخ و گیسکه انتخاب شد.این منطقه مشرف بر شهرهای مرزی مندلی و حواسی عراق بود و باتوجه به فاصله کمتر از 100کیلومتر این دو شهر به بغداد و حساسیت رژیم عراق به این منطقه ،انتخاب این منطقه و عملکرد دقیق یگان های عمل کننده می توانست موجب فریب دشمن و عکس العمل مناسب او در گسیل داشتن بخشی از توان نظامی خود به این منطقه شود.

به این ترتیب فشار دشمن بر یگان های عمل کننده در منطقه اصلی در هورالعظیم کم می شد.از طرف دیگر،چنانچه عملیات بدردر مراحل ابتدایی با شکست روبرو می شد.بلافاصله عملیات فریب به عملیات اصلی تبدیل می شد ونیروهایی که به جبهه میانی رفته بودند به اهداف تعیین شده حمله می کردند.]که در عمل چنین نشد.[

برای رسیدن به این منظور،از یگان های رزم سپاه پاسداران، لشکرهای 19فجر ،25 کربلا و 7 ولیعصرو دو تیپ انصارالحسین و نبی اکرم و همچنین تیپ40سراب و تیپ 3 از لشکر 81کرمانشاه از ارتش جمهوری اسلامی ایران ،تحت امر قرارگاه مشترک ارتش و سپاه بنام قرارگاه نجف اشرف ،جهت عملیات فریب انتخاب شدند.این یگان ها از حدود 10 بهمن سال63 عازم منطقه سومار شدند.

مدت انجام این عملیات فریب محدود واز طرف دیگر منطقه کوهستانی بود.به همین دلیل امکان استقرار مناسب همه یگان ها در منطقه وجود نداشت.در نزدیکی شهر سرپل ذهاب ،پادگان بزرگ و کاملی با خانه های سازمانی که قبل از انقلاب ساخته شده بود وجود داشت ]پادگان ابوذر[،که به ناچار،تقریبا همه یگان های مذکور بخش قابل توجهی از نیروها و امکانات خود را در این پادگان که فاقد سیستم پدافند هوایی مناسب بود مستقر کردند.

پس از استقرار یگان ها،اقدامات لازم جهت فریب دشمن و جلب توجه اوبه این منطقه و همچنین ایجاد آمادگی های لازم جهت انجام عملیات احتمالی به سرعت انجام شد.همانطور که اشاره شد،بنابود در صورتی که عملیات بدر در منطقه اصلی درمرحله اول به شکست بیانجامید،همه یگان های حاضر در جنوب وخوزستان جهت اجرای عملیات به منطقه سومار منتقل شوند.به این ترتیب بایستی منطقه از هر جهت آماده عملیات بزرگ می شد،که لشکر19فجر،به همراه سایریگان های مذکور در مدت حدود 40شبانه روز فعالیتای مهم را انجام دادند.

براساس رصد حرکات دشمن واطلاعات کسب شده از آنان ،درحدود دو روز قبل از شروع عملیات بدر در منطقه اصلی،از طرف فرماندهان قرارگاه خاتم اعلام شد که عملیات فریب با موفقیت انجام شده است و دشمن توان قابل ملاحظه ای از لشکر وتیپ و توپخانه خود را به منطقه سومار منتقل کرده و منتظر پاسخگویی به عملیات احتمالی هست.

پس از آغاز عملیات بدردر هورالعظیم،از آنجائی که به وجود یگان های مذکوردر مرحله دوم وسوم عملیات بدرنیاز مبرم بود،لذا دستور داده شدتابه سرعت لشکررابه منطقه جنوب منتقل کنیم.به این ترتیب باتقدیم چندین شهید و مجروح،عملیات فریب با موفقیت به پایان رسیدو لشکربه سمت منطقه جنوب وخوزستان و اجرای ماًموریت جدید حرکت کرد.

برخی از فرمانده هان لشکر و تیپ و گردان ها و واحدهای لشکر، شب عملیات و یا فردای آن خود را به منطقه رساندند و اقدامات شناسایی و توجیه خود را در شرق و غرب رودخانه دجله و شمال و جنوب منطقه عملیاتی انجام دادند، که در این اقدامات شرایط منطقه و وضعیت دشمن شناسایی شدچند نفر از فرمانده هان گردان ها نیز مجروح شدند. با این حال انتقال واحدهای تخصصی و گردان های عمل کننده از فاصله دور جبهه میانی به جنوب، با توجه به کمبود وسیله نقلیه در منطقه کرمانشاه به این سرعت انجام نشد.

متأسفانه همزمان با رسیدن اولین نیروهای عمده لشکر، از جمله چند گردان عملیاتی به جزیره مجنون در عصر روز 25 اسفند، خطوط دفاعی یگان های سپاه و ارتش در منطقه شمال شرق دجله و سپس منطقه جنوبی آن توسط دشمن شکسته شد. این مهم باعث شکست یگان های عمل کننده در عملیات بدر و در ادامه آن عقب نشینی وحشتناک از منطقه توأم با تعقیب دشمن شد.

این وضعیت چنان روحیه ای در دشمن و در شخص «ژنرال ماهر عبدالرشید» ] فرمانده سپاه سوم و هفتم[ ارتش عراق به وجود آورده بود که با توجه به شرایط نامناسب نیروهای خودی هنگام عقب نشینی و تخلیه گسترده ی منطقه، احتمال می رفت ارتش عراق به دنبال تعقیب نیروهای خودی مبادرت به بازپس گیری جزایر مجنون عراق که در عملیات سال گذشته ]خیبر[ تصرف کرده بودیم، بنماید.

با توجه به اینکه در این شرایط سخت و بغض آلود ، نیروهای تازه نفس لشکر 19 فجر به منطقه رسیده بودند، مأموریت دفاع از جزایر مجنون به عهده لشکر فجر گذاشته شد و همه یگان های عمل کننده در عملیات بدر به سرعت جهت بازسازی روحیه و توان نظامی خود به عقب جبهه انتقال یافتند.

دلایل عدم موفقیت ها در عملیات بدر، تقریباً همان دلایل شکست عملیات خیبر در سال قبل بود از جمله:

فاصله زیاد راه آبی حد فاصل بین دو خشکی منطقه خودی و منطقه عملیات و عبور از عرض هورالعظیم.

ضعف در انجام عملیات آبی-خاکی به دلیل ضعف در تغییر سازمان از سازمان رزم زمینی به رزم آبی-خاکی در یگان های سپاه و ارتش..

کمبود شناورهای مورد نیاز پشتیبانی کننده.

ناتوانی در عملیات های پشتیبانی هوایی، پدافند هوایی در منطقه تصرف شده و همچنین کمبود آتش پشتیبانی مؤثر توپخانه.

ناتوانی در انتقال دستگاه های مهندسی رزمی و زرهی به منطقه آزاد شده.

مجموعه خاطرات بازگویی شده در این کتاب که توسط برخی از فرماندهان و رزمندگان درموردسردار شهید کرامت، به خوبی روایت کننده گوشه ای از مجاهدت های این لشکراست.

با احترام و میثاق مجدد به آرمان های شهدا بخصوص شهدای عزیز عملیات فریبِ عملیات بدر، به ویژه شهدای مظلوم بمباران پادگان ابوذر.